|
Шохида турган меваларни сотиш
Одамлар бора-бора ўрганган муомалалардан бири дарахтдаги меваларни сотишдир. Масалан дарахтидаги цитрус, зайтунни, палагидаги бодрингни, новдасидаги узум, хурмо ва шунга ўхшашларни сотиш каби. Баъзи одамлар дарахтидаги зайтун мевасини икки йил ёки уч ёки кўпроқ йилгача мўлжаллаб сотишни бўйнига оладида, уни экиб, эътибор билан уни ҳар йили парваришлайди ва мевасини ейди. Бу бир йилдан кўпроқни мўлжаллаб сотишнинг сабабларидан бири шуки, масалан зайтун ҳар йили яхши мева бермайди. Балки кўпинча бир йил яхши мева берса, бошқа йили озроқ мева қилади, бир йил шохлари ривожланса, бошқа йили меваси кўпаяди. Яхши мева бериши учун уни эътибор билан парваришлаш керак. Шунинг учун унинг мевасини дарахтида сотадиган одам уни бир неча йилни мўлжаллаб олади. Чунки яхши ва кўп мева бериши учун етарли меҳнат қилиб, уни эътибор билан парваришлашга вақт керак. Зайтунни қандай парваришлаш керак бўлса, лимон ва унга ўхшаган дарахтларни ҳам шундай парваришлаш керак бўлади. Баъзи одамлар эса зайтун, лимон, узумнинг бир йилда бўладиган мевасини дарахтида сотадиган бўлади. Қанча сотиши дарахтдаги мева миқдорига қараб бўлади. Бу мева оз ёки кўп, яхши ёки ёмон бўладими, бунинг фарқи йўқ. Дарахтида турган мевани сотиш бошқа, дарахтни ёки бошқача айтсак дарахтнинг икки ёки уч ёки кўпроқ йилда бўладиган мевасини сотиш бошқа. Дарахтнинг икки ёки кўпроқ йилда бўладиган мевасини сотишни бўйнига олиш йўқ мевани сотишдир. Чунки мева ҳали бўлгани йўқ. Йўқ нарсани сотиш эса жоиз эмас. У ғафлат савдоси жумласига кириб қолади. Ғафлат савдоси ҳаромдир. Бунга далил Муслим Абу Ҳурайрадан ривоят қилган ушбу ҳадисдир:
«نَهَى رَسُولُ اللَّهِ A عَنْ بَيْعِ الْحَصَاةِ وَعَنْ بَيْعِ الْغَرَرِ»
«Росулуллоҳ с.а.в. тош отиш савдосидан ва ғафлат савдосидан қайтардилар». Ғафлат сафдоси номаълум нарса савдосидир. Аҳмад Ибн Масъуддан ривоят қилган Набий с.а.в.нинг ушбу сўзлари ҳам бунга далилдир:
«لاَ تَشْتَرُوا السَّمَكَ فِي الْمَاءِ فَإِنَّهُ غَرَرٌ»
370-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434